Allereerst laat ik uitleggen wat dither is en wat het doet. Stel je een signaal voor welke zo zacht is dat het net waarneembaar is door je geluidskaart en deze alleen de laatste beschikbaar bit kan gebruiken om het vast te leggen. Er kan alleen gekozen worden tussen een 1 of 0 en het signaal zal dus stoterig en pulsief vast worden gelegd. Dit heet kwantificatie vervorming. Als we nu deze laatste beschikbaar bit willekeurig aan en uit zetten horen we dat als (witte)ruis als we hieraan ons zacht signaal toevoegen zal dit samen makkelijker vast te leggen zijn. Het resultaat zal een beter reconstructie van ons signaal zijn (zonder vervorming) en wat ruis. Dit is wat we doen met dither (Ruis toevoegen zodat ons signaal beter vast te leggen is).

Metafoor:
Als we met 1 oog naar een voorwerp kijken en daarbij onze hand met gespreide vinger voor onze oog houden zien we bepaalde gedeeltes van het voorwerp niet. (Onze vingers zitten in de weg) Bewegen we echter onze vingers heen en weer (dither) dan kunnen we het gehele voorwerp herkennen.

Dit doen we dus zodra we een signaal met een beperkt aantal bits willen vast leggen. Bij opnemen maar ook als we van bit-rate (b.v. 24 bit naar 16 bit) omlaag gaan. (Bit-rate verhogen geeft geen afronding problemen.) Dat we tijdens het masteren, als we onze mix van 24 bit naar 16 bit (voor CD) overzetten, moeten ditheren is u dus hoop ik nu wel duidelijk.

Je hoort vaak, we ditheren maar 1x en dat is dan bij het masteren. Maar dat klopt niet (Onze geluidskaart gebruikt sowieso ditheren bij opnemen).
Als we onze multitrack opnames hebben gemaakt in bijvoorbeeld 24 bit en tijdens het mixen maken we een ‘bounce’ (spoor of sporen met effect of virtueel instrument naar nieuwe spoor overzetten) of een mixdown maken in 24 bit zouden we denken dat we geen dither hoeven te gebruiken. Echter…
Onze DAW maakt in de meeste gevallen gebruik van 32 bit floating point om headroom te creëren voor het mixen. Dat is mooi maar…
Als we dus dit gaan opslaan als nieuw bestand (nieuw spoor of master) zal er dus van 32 bit weer 24 bit gemaakt worden. Een reductie in bits veroorzaak afronding problemen welke hoorbaar kunnen zijn en de oplossing hiervoor is ditheren. Ik hoor u denken, maar ditheren veroorzaakt toch ruis? Klopt, echter ruis bij 24 bit ligt ver onder de hoorbare dynamiek (en onder de 16 bit van de uiteindelijke CD) maar de fouten bij afronden niet. Dus 24 bit dither.

Ok, maar hoe gaat dat dan in de praktijk?
Laten we als voorbeeld een 24 bit project nemen waarbij we multitrack audio opnames maken, gebruik maken van VSTi, mixen en masteren voor CD.

• Tijdens het opnemen zal er automatisch dither gebruikt worden door onze geluidskaart (elk geluidskaart heeft dit) om de benodigde 24 bit bestanden te maken.
• Onze VSTi instrumenten genereren of gebruiken samples in het project. Als we hiervan geen audio bestand van maken hoeven we daar niks aan te doen, als we hier wel een audio bestand van maken gebruiken we 24 bit dither voor het opslaan van dat bestand.
• Onze DAW zal tijdens het mixen gebruik maken van 32 (of 48) bit zodat er ruim voldoende overhead is, maar zodra wij dus hiervan een bestand van één of meerdere sporen maken (al is het weer een 24 bit om in het project te gebruiken) moet we dus dither gebruiken.
• Als de mix klaar is en we gaan hiervan een 24 bit stereo mixdown van maken slaan we dit bestand met 24 bit dither op.
• Tijdens het masteren (EQ, Compressie en Limiting) van de 24 bit stereo mixdown naar een master zullen we 16 bit dither gebruiken om deze master op te slaan.

Hierom is het ook belangrijk om onze projecten in 24 bit te doen.
Pas als we naar masteren gaan exporteren we onze master naar 16 bit en doen dit 1 maal met een 16 bit dither.

Meeste DAW’s beschikken zelf over een dither, of als plugin of als instelling bij opslaan van een bestand, natuurlijk zijn er ook los dither plugin vekrijgbaar, somige master plugins (b.v. iZoptope) hebben ook een dither. Gebruik NIET beide, 1 keer dither per keer is voldoende, controleer dus de instellingen van je DAW voordat je een apart plugin gebruikt.

Vandaag de dag worden in feite een aantal verschillende soorten dithering gebruikt tijdens het maken van een muziek product. De meeste zijn nog steeds gebaseerd op de originele TPDF (driehoekige kansdichtheidsfunctie), maar sommige zijn een beetje meer ‘intelligent’ en verspreiden het resulterende geluid naar minder merkbaar gebieden van ons gehoorspectrum. Dit heet noise shaped dither.

Welke type moet je gebruiken? Experimenteer! Gratis VST plugin (ook een Dither).