Wat is het? Een DAC is een “Digital to Analog Converter” en deze zet onze digitale muziek (0 en 1) wat op een computer (of ander digitaal apparaat) staat in een elektrisch (analoog dus volt) signaal omzetten zodat deze versterkt en weergegeven kan worden.
Let wel ik heb het hier over een DAC en niet over ADC (Analoge to Digital Converter) welke nodig is om opnames te maken.
In elke geluidskaart of digitaal apparaat waar je een analoog apparaat op aan kan sluiten (denk aan een mp3 speler, cd/dvd speler, computer geluid uit enzovoort) zit een DAC.
Heel belangrijk natuurlijk en vandaar dat men ook verwacht dat daar heel veel winst te halen valt.
Om te begrijpen wat er nodig is om van data een analoog signaal te maken even het volgende (eenvoudig) weergave. Je zou onderstaande schema’s kunnen opsplitsen in twee gedeeltes.
Links het digitaal schakel gedeelte en rechts het ‘signaal op niveau maken’ gedeelte. 
In de schema hierboven hebben we links 4 schakelaars (4 bit) welke in of uit worden geschakeld afhankelijk van wat er in de data staat. Hoevaak deze schakelaar van stand wisselen is de samplerate.
Hierboven een schema met links een chip (8 bit dac) welke de schakelaars vervangt.
Nu kom je bijna overal de specificaties tegen van het linker gedeelte, en deze liegen er vaak niet om (96kHz 24bit bijvoorbeeld).
Nu is het zo dat er in technologie van de DAC (linker gedeelte) al jaren de perfectie is bereikt. En dit hoeft niet eens duur te zijn.
Ook lijkt het tegenwoordig mode te zijn om geluidskaarten te kopen met een hoge samplerate en bitdepth (cijfers staan altijd leuk).
Even voor de beeldvorming, als we een bestand afspelen (CD kwaliteit) van 44.1kHz – 16bit heeft het weinig zin dat onze DAC 24 schakelaars heeft en 96.000 keer per seconde kan schakelen. Er wordt immers maar 44.100 keer een commando gegeven om 16 schakelaars om te zetten.
Naast de DAC chip zal een geluidskaart, om van het digitaal signaal een analoog signaal te maken, ook elektronica bevatten om er een goede line niveau signaal van te maken (het rechter gedeelte). Of zelfs een versterker om het signaal sterk genoeg te maken voor bijvoorbeeld een hoofdtelefoon.
De kwaliteit van dit ontwerp en dan vooral de voeding van dit gedeelte is belangrijk voor wat we horen. Eigenlijk kan alleen hierin het verschil in weergave zitten tegenwoordig.
Het ontwerp is het belangrijkste aangezien de bijdrage van de onderdelen (ook hierin is de laatste jaren standaard verbetering gekomen) steeds kleiner wordt.
Zo zal een ingebouwde kaart ‘last’ kunnen hebben van interferentie als het ontwerp niet goed is. Of een USB gevoede kaart last hebben van ‘vervuild’ voeding (spanning waar pieken in voorkomen vanuit de computer).
Is er geen verschil tussen een ‘onboard’ of professioneel geluidskaart? Ja zeker wel, maar dat is dan ook wel te verwachten. Maar is dit verschil groot genoeg om hoorbaar te zijn dan wel het prijsverschil te rechtvaardigen? Het verschil tussen een 20 euro kaart en een 100 euro kaart zal het grootst zijn.
Daarna zullen de verschillen steeds kleiner worden dan wel alleen maar meetbaar zijn…
Ik zie veel mensen kapitalen investeren in goede geluidskaarten en dat is een goed idee, mits…
Men de rest versterker, luidsprekers en vooral de bron (lossless en geen mp3) ook van een evenredig kwaliteit heeft.
De zwakste schakel bepaald de kwaliteit, en heel vaak is dat niet de geluidskaart.
Het belang van kwaliteit van de DAC (en ADC) wordt sterk onderschat. De fouten van een DAC of ADC lijken weliswaar klein, echter leveren een volstrekt onnatuurlijk geluid. De fouten van analoge apparatuur worden veroorzaakt door natuurlijke processen. Onze hersenen zijn veel beter in staat die te plaatsen, daar aan te wennen en voor het genieten uit te schakelen.
Ik luister graag naar een 1 bit DAC met een goede hoofdtelefoon. Zo naturel, zo veel detail, voor zo weinig geld. Dat is geen high-res, wel flink wat meer oversampling.